اجرای سازه فلزی فولادی – نکات اجرایی
برای جلوگیری از خرابیهای ناشی از انبساط و انقباض در اجرای سازه فلزی بر اثر تغییر درجه حرارت محیط خارج یا جلوگیری از انتقال بار ساختمان فولادی قدیمی مجاور به ساختمانی که جدید احداث میشود، همچنین در مواردی که ساختمان بزرک است و از چند بلوک متصل به هم تشکیل میشود، باید درز انبساط (Expansion Joint) در محل مناسب پیشبینی شود.حداقل فاصلهای که از ساختمان تا اجزای ساختمانی که باید در آن درز انبساط پیشبینی شود، به نوع ساختمان، تعداد طبقات، مصالح مصفری و آب و هوای محل احداث بستگی دارد؛ بنابراین باید با مطالعه کافی محل، اندازه فاصله را مهندس طراح تعیین کند.
دراجرای ساختمان فولادی که طول آن بیشتر از ۵۰ متر باشد، باید در طول ساختمان درز انبساط پیشبینی کرد.
این طول مربوط به ساختمانهای فولادی و بدون پوشش محافظ است،
که نباید از ۵۰ متر و یا در ساختمانهایی با پوشش محافظ در حالات خاص نباید از ۱۰۰ تجاوز کند. برای پوشاندن و پر کردن فواصل درز انبساط از موادی استفاده میکنند که خاصیت ارتجاعی داشته باشد. در اجرای سازه فلزی باید دقت کرد که فاصله درز انبساط به هیچ وجه با مصالح بنایی و ملات پر نشود. اگر در هنگام استقرار اسکلت فلزی ، ستونهایی که در مجاورت یک درز انبساط قرار دارند، به طور موقت به وسیله قطعات فولادی ستونهایی که در مجاورت درز انبساط قرار دارند، به طور موقت به وسیلهی قطعات فولادی متصل شدهاند، پس از استقرار، باید این اتصالات بریده شوند تا ساختمان در محل درز انبساط به کلی از قسمت مجاور خود جدا باشد.
درز انقطاع در اجرای سازه فلزی
برای جلوگیری از خسارت و کاهش خرابی ناشی از ضربهی ساختمانهای مجاور به یکدیگر،
بویژه در زمان وقوع زلزله، کلیهی ساختمانها، باید به وسیلهی درز انقطاع از ساختمانهای مجاور جدا شوند.
همچنین حداقل عرض درز انقطاع در تراز هر طبقه برابر ۱۰۰/۱ ارتفاع آن تراز از روی شالوده است.
در اجرای سازه فلزی این فاصله را میتوان در محلهای لازم با مصالح کم مقاومت که در هنگام زلزله در اثر برخورد دو ساختمان به آسانی خرد میشوند پر کرد.
نحوهی اتصال ستون فولادی با دیوار آجری
هنگامی که آجرکاری با ضخامت بیش از ۲۲ سانتیمتر در مجاورت ستون فولادی قرار میگیرد،
باید حداقل یک قطعه اتصال در هر متر ارتفاع دیوار به ستون جوشکاری شود و در داخل ملات قرار گیرد.
برای اجرای ساختمان فولادی دیوارهای غیرسازهای یا تیغهها باید ضوابطی را به این شرح در نظر گرفت:
حداکثر طول مجاز دیوار غیرسازهای یا تیغه بین دو پشت بند عبارت است از ۴۰ برابر ضخامت دیوار یا تیغه و یا ۶ متر؛ هر کدام کمتر است.
ضخامت پشت بند (وادار) باید حداقل معادل ضخامت دیوار و به طول حداقل ۶/۱ بزرکترین دهانه دو طرف پشت بند باشد.
به جای پشت بند میتواند ستونکهای قائم فولادی ،
بتن مسلح و یا چوبی در داخل تیغه یا دیوار قرار داد و دو سرستونکها را به طور مناسبی در کف و سقف طبقه مهار کرد.
حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای غیرسازهای و تیغهها از تراز کف مجاور ۵ متر است.
در صورت تجاوز از این حد، باید تیغه توسط کلاف افقی یا قائم به طور مناسبی تقویت گردد.
تیغههایی که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارند،باید کاملا به زیر پوشش سقف مهر شوند،
یعنی رگ آخر تیغه عمراه با فشار کافی در سقف جای داده شود.
لبهی فوقانی تیغههایی که در تمام ارتفاع طبقه ادامه ندارد،
باید با کلاف فولادی، بتن مسلح و یا چوبی که به سازهی ساختمان یا به کلافهای احاطه کنندهی تیغه متصل است کلافبندی شود.
نکات اجرایی دیوارهای غیرسازهای در اجرای سازه فلزی
لبه قائم تیغهها نباید آزاد باشد، این لبهها باید به یک تیغهی دیگر یا یک دیوار عمود بر آن،
با یکی از اجزای سازه یا ستونککی که به همین منظرو از فولاد، بتن مسلح یا چوب تعبیه میشود، یا اتصال کافی تکیه داشته باشد.
ستونک میتواند از یک ناودانی با نمره حداقل ۶ یا معادل آن از فولاد،بتن مسلح یا چوب تشکیل شده باشد.
اگر طول تیغهی پشت بند کمتر از ۵ متر باشد، لبه آن میتواند آزاد باشد.
درصورتی که دیوار و تیغه متکی به آن بهطور همزمان یا بهصورت لاریز ویا هشتگیر چیدهشوند،اتصال تیغه به دیوار کافی تلقی میگردد.
ولی چنانچه تیغه بعد از ساختن دیوار و بدون اتصال به آن ساخته شود،
باید در محل تقاطع به نحو مناسبی به دیوار متصل و محکم گردد.
برای این کار میتوان در هر 60 سانتمتر ارتفاع، در داخل ملات بین رگهای میلگرد به قطر 8 تا 10 میلیمتر و یا تسمه فولادی معادل آن که حداقل در طول 25 سانتیمتر در داخل دیوار و 50 سانتیمتر در داخل تیغه قرار میگیرد، تیغه را به دیوار مهار کرد.در غیر این صورت، لبه کناری تیغه آزاد تلقی میشود و طبق مطالب ارائه شده باید ستونکی در این لبه تعبیه گردد.
ضمنا دو تیغه عمود بر هم باید با یکدیگر قفل و بست شوند.
توصیههای آئین نامه برای اجرای سازه فلزی فولادی
اگر دهانه خرپا یا شاهتیری بیش از 12 متر باشد،برای جبران تغییر شکل آن در اثر بار ثقلی باید قبلا به آن خیر منفی (پیش خیز) یا تغییر شکل رو به بالا بدهیم مقدار تغییر شکل را مهندس محاسب تعیین میکند.
برای جلوگیری از خوردگی قطعات فولادی حداقل ضخامت قطعاتی کهدر فضای خارج و درمعرض عوامل جوی یا اثرات خورندهی دیگری قرار دارند،
پس نباید از 6 میلیمتر کمتر باشد.
در محیطهای خشک و بهدور از هر گونه آثار خوردگی، این مقدار به 5 میلیمتر کاهش مییابد.
به کار بردن روشهای گرم کردم موضعی و یا تغییر شکل مکانیکی، برای ایجاد انحنا و یا از بین بردن آن ( راست کردن خم) مجاز است.
دمای محل گرمشده نباید از550درجه سانتیگراد برای فولادهای قوی مخصوص و 650 درجه سانتیگراد برای فولادهای نرمه بیشتر باشد.
صافکاری آهن آلات در درجه حرارتهای بالا به نوعی که رنگ محل تحت حرارت ، آبی باشد مجاز نیست.
توصیههای آئین نامه برای اجرای سازه فلزی فولادی
لبههایی که با شعله بریده میشوند،(و در آینده محل وارد شدن تنشهای کششی بزرگی خواهد بود)
باید کاملا یکنواخت و بدون ناهمواریهای بیش از 4 میلیمتر باشند.
ناهمواریها و خراشیدگیهای بیش از 4میلیمتر را باید با سنگ زدن، و در صورت لزوم با جوش، هموار کرد.
همچنین لبههای بریده شده با شعله که قرار است جوشکاری شوند، باید تا حد امکان عاری از ناهمواری و بریدگی باشد.
برای بلند کردن قطعات به ویژه شاه تیرهای بلند و خرپاها باید از نقاطی که قبلا معین شده است استفاده کرد تا از ایجاد تنش زیاد در قطعه جلوگیری شود.
توصیههای آئین نامه برای اجرای سازه فلزی فولادی
به منظور تصحیح نقایص جزیی ساخت، معمولا میتوان از تراش، ضربه و یا برش کم استفاده کرد،
ولی هرگز نباید از مشعل برش، مخصوصا برای رفع نقایص قطعات اصلی که معمولا تحت فشار هستند،استفاده نمود.
استفاده از مشعل ممکن است در رفع نقایص تیرهای فرعی که تحت فشار نیستند مجاز باشد.
در هر صورت، پس از رفع نقص، تمیزکاری سطوح، مخصوصا سطوحی که روی هم قرار میگیرند الزامی است.
در صورتی که در ابعاد نهایی اسکلت فولادی انحرافاتی مشاهده شود، اگر مقادیر آنها از مقادیر انحراف مجاز نصب بیشتر نباشد، کار انجام شده در ردیف کار خوب به شمار میآید.