شبکه بالایی قطری و پایینی مربعی
در این آرایش اعضای فوقانی با لبه ها زاویه ی 45درجه دارند .
در حالی که اعضای تحتانی موازی لبه ها میباشند.ا
ز نظر سازه ای این آرایش دارای بیشترین بازده است.شبکه بالایی
اما اعضای فوقانی مورب برای پوشش نیاز به تمهیدات خاصی دارد
که هزینه ی آن ممکن از مزایای این رفتار پر بازده بکاهد.
در استفاده از پوشانه در این سازه پوشانه باید به صورت قطری قرار گیردشبکه بالایی
که این سبب هدر رفت مصالح در پوشانه است.
ترکیب بندی معرفی شده رایج ترین ترکیب بندی های سازه های فضاکار با فرم تخت هستند.
ترکیب بندی های مختلف دیگری نیز ممکن است که از جمله آنها میتوان به مثلث روی مثلث جا به جا شده
و مثلث روی شش ضلعی اشاره کرد.
-مثلث روی مثلث جا به جا شده:
در این سیستم هردو شبکه مثلثی بوده وگره ها در شبکه تحتانی زیر مرکز مثلث های متناظر فوقانی قرار گرفته است.
در این حالت نیز اعضای جان گره های شبکه ی فوقانی را به گره های متناظر در شبکه تحتانی وصل میکنند.
مثلث روی شش ضلعی:
در این سیستم شبکه ی فوقانی (متراکم تر) مثلثی و شبکه ی تحتانی (با تراکم کمتر) شش ضلعی است
و به واسطه برداشتن برخی از اعضای پایینی و اعضای جان از شبکه ی مثلث به دست می آید.
در طراحی ترکیب یک شبکه ممکن است بخواهیم مناسب ترین الگو برای یک کاربرد خاص را بیابیم.
در این رابطه طبیعتا سوال زیر مطرح میشود:
آیا اصول و راهکارهای کلی جهت طبقه بندی الگو های متفاوت شبکه بندی وجود دارد
که بتوان به کمک آن در هر مورد طراحی الگوی درست را انتخاب کرد؟
جواب این است که به طور قطع هر الگوی شبکه بندی ویژگی های خود را داراست.
با این حال هیچ الگویی به طور ذاتی خوب یا بد نیست
و مناسب بودن یک الگو باید با توجه به شکل و اندازه مرز ها .موقعیت تکیه گاه ها .مشخصات بارگذاری .مصالح مصرفی و روش ساخت سنجیده شود.
این مطالب در مورد سایر فرم های سازه های فضاکار نیز صحیح است{1992.hanaor}
فرم های استوانه ای (چلیک)
تا اواخر قرون وسطی عدم دسترسی به مصالح با مقاومت کششی قابل قبول یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده در ساخت بناها و پل ها به حساب می آمد.
با این همه معماران این دوره با به کارگیری فرم های سازه ای همچون قوس , طاق و گنبد , که دارای عملکرد فشاری بوده تنش کششی بسیار کمی در مصالح (سنگ,چوب و آخر) ایجاد میکنند
بر این مشکل اساسی غلبه کردند.
به این ترتیب طاق های امروزی را میتوان ادامه ی طاق های ساخته شده با مصالح بنایی به شمار آورد.
شرح سیر تکاملی ساخت طاق های استوانه ای مهاربندی شده به طور کامل در مقاله ای از ماکوفسکی آمده است.
به شبکه ای که در یک جهت دارای انحنا باشد,چلیک یا طاق استوانه ای میگویند.فرم های استوانه ای (چلیک)
چلیک ها یا طاق های استوانه ای,سطوحی قابل توسعه اند که انحنای گاوس آنها برابر صفر بوده,
از حرکت یک منحنی هادی در امتداد یک خط مستقیم حاصل میشوند.فرم های استوانه ای (چلیک)
این سازه,فرمی دالانی شکل دارد ,به عبارتی در یک راستا , دارای محور است.
محور چلیک میتواند خطی راست و یا خمیده باشد.
یک چلیک فضاکار از تبدیل یک شبکه ی تک لایه,دولایه یا چند لایه به فرم قوسی در یک جهت ایجاد میگردد
و حاصل آن تشکیل تاشه ی چلیکی یک , دو یا چند لایه خواهد بود.شبکه بالایی
در برخی موارد فاقد ستون میباشند و روی لبه های چلیک که به تکیه گاه متصل است, قرار میگیرند.
سازه های فضاکار چلیکی ,گونه های همبندی متفاوتی دارند
مقطع عمومی یک سازه ی چلیکی ممکن است
بخشی از دایره , بیضی یا سهمی باشد{آیین نامه ی سازه های فضاکار,39:1389}
-مقطع چلیک:
مقطع چلیک میتواند دارای انحنا یا به صورت لته ای (بدون انحنا و با خطوط شکسته),باشد
در تصویر پایین تصویر 2-27,بنای قدیمی طاق کسری قابل مشاهده است
که به صورت چلیکی با مقطع سهمی میباشد.مقطع چلیک
در بالای این تصویر,پل هوایی بین دو ساختمان در منچستر انگلستان قابل مشاهده است.
این پل ,سازه چلیکی شبکه ای فضاکار با مقطع دایره با نقش لاملا است.
چند نمونه از مقاطع لته ای ممکن برای چلیک ها در تصویر2-29قابل مشاهده است.
مقاطع منحنی چلیک ,اشکال هندسی بی شماری دارند
که یکی از آنها ,دایره یا بخشی از دایره است(تصویر2-28,الف).
با تغییر مقیاس دایره , در راستای محور قائم ,میتوان مقطع بیضی ایجاد کرد.مقطع چلیک
گر این تغییر مقیاس با نسبت بزرگتر از یک باشد ,
مقطع بیضی ایستاده (تصویر2-28,ب)و اگر کوچک تر از یک باشد ,
مقطع بیضی خفته ایجاد میشود(تصویر 2-28,پ).
پارامترهای عمومی چلیک(طول,خیز و دهانه):
هر چلیک دارای پارامتر های طول,دهانه و خیز میباشد.
برابر با فاصله ی مرکزهای مقطع ابتدا و انتهایی چلیک است ارامترهای عمومی چلیک
و به عبارتی برابر با طول محور چلیک است.
برابر با فاصله ی قائم مرکز مقطع چلیک تا سطح چلیک است
و به عبارتی برابر با ارتفاع چلیک است.
برابر با فاصله ی دو انتهای مقطع چلیک است.پارامترهای عمومی چلیک
یک چلیک میتواند طول,دهانه و خیز (ارتفاع)های متفاوتی داشته باشد,
الف ,چلیکی با طول L,دهانه S و خیز H را نشان میدهد.
چلیکی با همان پارامترهای چلیک الف ,
ولی باطولی نصف آن (L/2) را نشان میدهد .
,چلیکی با همان پارامتر های چلیک الف ,
ولی با خیزی نصف آن (( H/2 را نشان میدهدشبکه بالایی
,چلیکی با همان پارامترهای چلیک الف ,
ولی با خیزی نصف آن (S/2) را نشان میدهد.شبکه بالایی
کتاب : مبانی طراحی سازه های فضا کار
تالیف:
پروفسور محمود گلابچی
دکتر محمد رضا گلابچی