سازه های فضا کار
در دهه های اخیر، توسعه سازه های فضا کار و تحقیق در مورد آنها را باید مدیون افرادی مانند (پرفسور مکوفسکی) و (پرفوسور نوشین) دانست.در سالهای اخیر کشور ایران در زمینه استفاده از سازه های فضا کار اقدامات موثری انجام گرفته است ،اما تا رسیدن به حد مطلوب راه زیادی در پیش است.
تقسیم بندی سازه های فضاکار
قبل از ارائه تقسیم بندی سازه های فضاکار، لازم است با مفهوم شبکه آشنا شد. شبکه، یک نظام سازه ای است که یک یا چند لایه از عناصر را در گیر می کند.یک شبکه یک لایه یا مسطح ، ترکیب مسطحی از عناصر میله ای است که به صورت صلب به یکدیگر بسته شده اند( به این دلیل یک شبکه مسطح، سازه فضا کار نامیده می شود. که بارها و جابه جایی ها تنها در صفحه شبکه قرار دارند.)
سازه های فضاکار،
سیستم های سازه ای سه بعدی هستند که دارای انواع مختلف می باشنداین گونه سازه ها را می توان از ابعاد مختلف طبقه بندی کرد . بر اساس سازه های فضاکار ایران ، تقسیم بندی کلی سازه های فضاکار به صورت زیر می باشد:
-
سیستم های فضاکار مشبک:
- با استخوان بندی و پیکر بندی اسکلتی اغلب شامل تعداد قابل توجهی اعضای نسبتا طویل مستقیم الخط و گاه دارای انحنا ( مانند اعضای موسوم به عناصر قاب یا خرپا) که در پیونده ها به یکدیگر اتصال یافته اند . در حالتی که اجزای پوشانه اینگونه سازه ها به صورت تفکیک ناپذیر در رفتار سازه ای دخیل می باشند،سیستم های مختلط و دو گانه ایجاد میگرند. سیستم های مشبک تاشونده زیر مجموعه ای از این گروه به شمار میروند:
-
سیستم های غشای نازک تحت تنش :
- که در آنها پوشش (پوشانه) جدار نازک سازه، جزء عمده و جدایی ناپذیر سیستم باربر سازه به شمار می رود. سیستم های متشکل از ورق های چین دار نیز در همین گروه طبقه بندی می شوند.
-
سیستم های پوشانه ای متکی بر کابل ها:
- شبکه های متقاطع کابل ها، سیستم های ترکه ای، معلق یا آویخته
-
سازه های کش بستی:
- سازه های بادی و سازه های هوانشین (آیین نامه سازه های فضاکار 1389)
- در یکی دیگر از این دسته بندی ها با توجه به نوع و شکل، سه دسته اصلی از سازه های فضا کار مشخص می شوند.
- این طبقه بندی به شناسایی سازه های فضاکار کمک میکند.
1- سازه های فضاکار پیوسته که شامل اجزایی مانند دال ها ، پوسته ها، و پاشام ها (غشاها) بوده و به صورت غشاهایی در سطوح پیوسته هستند.سازه های فضا کار پیوسته به گروه های زیر قابل تفکیک هستند.
الف) سازه حجیم
ب) تاوه ها و پوسته
پ) سازه های پاشامی
یکی از جذابترین انواع سازه هاپوسته ها هستند. پوسته ، سازه ای نازک با سطح منحنی می باشد
آزادی معماران
در شکل دادن به فرم های سازه ای در انواع مختلفی از قالب های فضایی بر روی دهانه های بزرگ به نمایش درآمده است. در این ساختمان ها از قالب فضایی نه تنها برای سقف ، بلکه به عنوان سازه نیز استفاده شده و نمای لطیف این سازه های فضایی، این فرصت را برای معماران فراهم کرده تا اسکلت سازه ای را در معرض دید قرار دهند .
طی چند سال گذشته چندین سالن نمایشگاه ساخته شده که در آنها از قاب فضایی برای سقف و دیوار های مایل به عنوان جزئی از سازه استفاده شده است. برای مثال ساختمان نمایشگاه ورشو در لهستان و یا ایستگاه راه آهن و فرودگاه گاتویک انگلستان نمونه های این سازه ها در اروپا هستند. ساختمان مرکز جاکوب جاویتز در نیویوورک یکی ازمتقاعد کننده ترین مثال از کارایی عظیم سازه های فضایی است که به مبنای معماری معاصر ساخته شده است. این ساختمان پهناور که به طول 360 متر در امتداد خیابان یازدهم ود وازدهم منهتن گسترده شده و بالغ بر 200 میلیون دلار هزینه داشته است، بزرگترین قاب فضایی فولادی در ایالات متحده آمریکا محسوب می شود. برای دیوارها، کف هاو سقف های این سازه از شبکه های دولایه ای دوطرف فولادی استفاده شده است.
منبع:
کتاب : مبانی طراحی سازه های فضا کار تالیف: پروفسور محمود گلابچی دکتر محمد رضا گلابچی