سیستم طرح و ساخت دو عاملی
ضعف ها و معایب روش های امانی و سنتی ، مجریان طرح های عمرانی را بر آن داشته
تا برای بهره برداری و اصلاح سیستم های اجرای پروژه به دنبال راه حلی مناسب باشند .
از آنجا که ساختار سازمانی هر پروژه متشکل از سه عنصر کارفرما ، طراح و پیمانکار و سه اقدام اصلی تامین مالی ، طراحی و ساخت است ،
تغییر و اعمال اصلاحات در سازمان دهی سه عنصر اصلی است.(سیستم طرح و ساخت دو عاملی)
و تغییر مسیولیت های هر یک باعث بوجود آمدن سیستم های مختلف اجرا می شود .
بنابراین تغییرات در نحوه بکارگیری پیمانکار ، چگونگی استفاده از خدمات طراحی و اعمال سیستم مدیریت از جمله اقداماتی بود
که برای ایجاد سیستم های جدید بکار گرفته شد .
در این سیستم کارفرما مسیولیت اجرای پروژه را از طریق یک قرداد به واحد طراح – سازنده واگذار می کند .
جذاب ترین جنبه طرح و ساخت برای کارفرما این است که فقط با یک منبع واحد مسیولیت ، ارتباط دارد .(سیستم طرح و ساخت دو عاملی)
بنابرین بجای آنکه بصورت جداگانه با یک مشاور ، یک پیمانکار و احتمالا گروههای دیگری مثل مدیر طرح ارتباط داشته باشد ،
یک تامین کننده خدمات ، کلیه کارها را انجام خواهد داد . به این ترتیب مسیولیت و خطرپذیری کارفرما به حداقل می ررسد .
در این روش کارفرما کار را به یک شرکت واگذار می کند که هم طراحی و هم اجرا را بعهده دارد
ولی معمولا تامین منابع مالی توسط کارفرما صورت می پذیرد
و منبع واحد مسیولیت ینی طراح-سازنده مسیولیت کلیه خدمات طراحی تدارک و ساخت پروژه و هماهنگی آنها را بعهده دارد
بر اساس رئابط سازمانی این روش ، می توان گفت که در این روش کارفرما راسا یا به وسیله مشاور خود پروژه را تا پایان مرحله طراحی پایه و توجیه فنی و اقتصادی و گزینه یابی طرح ، پیش می برد
و سپس با برگزاری مناقصه ، تکمیل و تفصیل طراحی ، تدارکات و اجرای پروژه را به پیمانکار واگذار می کند .
از مهم ترین مزایای این سیستم کوتاه شدن زمان اجرای پروژه است که دلایل آن عبارتند از
1.حذف زمان لازم برای انتخاب مشاور طراحی تفضیلی
2.صرفه جویی در زمان لازم برای تصویب طراحی
3.امکان اجرای هم زمان ساخت
یکی از انواع سیستم های طرح و ساخت ، سیستم کلید در دست است که در آن محدوده کاری طراح سازنده به طراحی پایه گسترش می یابد ،
علاوه بر اینکه وی در تامین موقت مالی پروژه نیز مشارکت خواهد داشت .
روش های کلید در دست طرح و ساخت و طراحی تدارک و اجرا ازین نوع هستند .
این روش با توجه به وجود مزایایی مانند کاهش زمان تصمیم گیری ، کاهش هزینه های اضافی و صرفه جویی در زمان و مسیولیت منحصر به فرد متوجه شرکت طراح و سازنده است ، اخیرا مورد توجه قرار گرفته است .
روش طرح و ساخت توام
در این قرار داد ها ، اساسا یک شخصیت حقوقی مستقل و منفرد ، مسیولیت طراحی و اجرای پروژه را بر عهده می گیرد .
در این روش توصیه شده است که حداقل 5 تا 55 درصد از خدمات طراحی قبل از مناقصه انجام شود و به عبارتی طراحی اولیه قبلا انجام شود .
یعنی جزییات قبل از پیمانکار طرح و ساخت نسبت به روش کلید در دست مشخص تر باشد .
در این مورد تاکید شده که طرح اولیه ، باید دارای حداقل اطلاعاتی باشد که پیشنهادات با یک معیار مشترک عملی باشد .
مزایای روش B.D
• معمولا سریع ترین روش اجرای پروزه می باشد
• یک مجموعه مسیول طراحی و ساخت است
• صرفه جویی در هزینه و زمان
• بهبود مدیریت ریسک برای کارفرما
• نیاز به مدیریت و هماهنگی های کم تر توسط کارفرما
• ارتقای قابلیت ساخت داخل کشور و نوآوری
• داشتن قیمت اولیه قطعی هزینه انجام پروژه و جدول زمان بندی اولیه
• دخیل شدن دید اجرایی پیمانکار در امر طراحی
• تداخلات تخصصی درون پروژه ای می شود و شامل کارفرما نمی شود
معایب روش D.B
• پیمانکار D.B ممکن است برای حفظ محدوده سود خود ، خدمات کم تری را نسبت به روش مناقصه ای ارایه نماید و قیمت اجرا رقابتی نمی باشد .
• درگیری های کارفرما معم.لا محدود به مراحل اولیه پروژه می شود
• هنگامی که صرفه جویی ها و تغییرات طراحی توسط پیمانکار D.B مشخص می شود ،
مممکن است کاهش پنهانی در کیفیت به وجود آید
• مدارک اجرایی تا هنگامی که تعهد ها بر آورده نشود ، کامل نمی شود
و ممکن است مخالفت در مورد کیفیت کار و طراحی در زمان آینده بروز نماید(سیستم طرح و ساخت دو عاملی)
• تداخل دیدگاه و نظرات به عنوان طراح و سازنده
• نبود نماینده برای کارفرما برای اعلام نظریات او
روش اجرایی پروژه به صورت D.B می تواند در اجرای موفق پروژه در صورتی که پروژه به دقت انتخاب شده
و ریسک های آن دقیق بررسی شده باشد ،(سیستم طرح و ساخت دو عاملی)
تاثیر زیادی داشته باشد .
اگرچه روش B.D برای اجرای تمامی و انواع پروژه ها مناسب نیست ولی می تواند اساسا در شرایط زیر استفاده شود :
توانایی دستگاه اجرایی در تعریف دقیق و کامل پروژه
تامین بودن اعتبار مورد نیاز
وجود پیمانکار توانمند
برای طراحی و کیفیت استاندارد صنعتی مشخصی موجود باشد(سیستم طرح و ساخت دو عاملی)
زمان یک عامل مهم و بحرانی باشد
ریسک کلی انجام پروژه در حد پایین تا متوسط باشد
پروژه پیچیده باشد ( هنگامی که کارفرما منابع مدیریتی مناسب برای اجرای پروژه پیچیده را در درون سازمان ندارد، از پیمانکاران D.B استفاده می کند . )
جهت مطالعه سایر مطالب به بلاگ مراجعه کنید.